شرط جریان برائت عقلیشرط جریان برائت عقلی ، امر لازم در جواز اجرای برائت عقلی است. ۱ - تعریفشرط جریان برائت عقلی، این است که مکلف برای یافتن حکم واقعی در منابع معتبر به جستجو و تفحص بپردازد و بعد از ناامید شدن از دست یابی به آن، به برائت عقلی عمل نماید، زیرا هنگامی برائت جاری می‌شود که بیان و دلیلی از طرف شارع به مکلف نرسیده باشد؛ بنابراین، اگر مکلفی که حکم واقعی را نمی‌داند به کتاب روایی معتبری که ظن قوی به وجود دلیل در آن است مثل « وسائل الشیعة » مراجعه نمود و دلیلی بر تکلیف پیدا نکرد، می‌تواند برائت عقلی جاری کند و در صورت مخالفت با حکم واقعی، چون عقاب او از مصادیق عقاب بلابیان است، عقل به عدم عقاب او حکم می‌نماید. در کتاب « کفایة الاصول » آمده است: «و اما البرائة العقلیة: فلا یجوز اجراؤها الا بعد الفحص و الیاس عن الظفر بالحجة علی التکلیف لما مرت الاشارة الیه من عدم استقلال العقل بها الا بعدهما». [۲]
کفایة الاصول، فاضل لنکرانی، محمد،ج۵، ص۱۳۵.
[۳]
کفایة الاصول، فاضل لنکرانی، محمد، ج۴، ص (۴۷۴-۴۷۳).
[۶]
فرائد الاصول، انصاری، مرتضی بن محمد امین، ج۲، ص (۵۱۲-۵۱۰).
۲ - پانویس
۳ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۵۱۷، برگرفته از مقاله «شرط جریان برائت عقلی». |